Boyun Fıtığı Nedir?
Boyun fıtığı, boyun omurlarında bulunan omurga disklerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Omurga diskleri, omurlar arasında bulunan yastık benzeri yapılar ve omurganın esnekliğini sağlarlar. Her bir disk, dış kısmı sert bir yapıdan ve iç kısmı daha yumuşak bir jel benzeri yapıdan oluşur.
Boyun fıtığı, disklerin dış tabakasının zayıflaması veya yırtılması sonucu içerideki jel benzeri maddenin diskin dışına çıkmasıyla oluşur. Bu durum, çevre dokulara ve sinir köklerine baskı yaparak boyun bölgesinde ağrıya, omuz ağrısına, kollarda uyuşma ve karıncalanmaya neden olabilir. Boyun fıtığı genellikle şiddetli boyun ağrısına ve kollarda uyuşma ve güçsüzlüğe yol açabilir. Bu durum, günlük yaşamı olumsuz etkileyebilir. Belirti ve semptomlar şiddetli ve uzun süreli ise veya ciddi rahatsızlık yaratıyorsa, bir doktora danışmak önemlidir, çünkü doğru teşhis ve tedavi ile boyun fıtığının etkileri azaltılabilir.
Boyun Fıtığı Belirtileri Nelerdir?
Boyun fıtığı (servikal fıtık), boyun bölgesinde omurga disklerinin hasar görmesi sonucu ortaya çıkar ve çevre dokulara baskı yaparak sinir köklerine etki edebilir. Boyun fıtığı belirtileri, fıtığın yerleşim yeri ve etkilediği sinir köklerinin konumuna bağlı olarak değişebilir. İşte boyun fıtığı belirtileri:
- Boyun Ağrısı: Boyun fıtığı en sık boyun bölgesinde şiddetli ağrıya neden olur. Boyun ağrısı, fıtıklaşan disk bölgesinde yoğunlaşabilir ve bazen boyunda yaygın bir ağrı olarak hissedilebilir.
- Omuz ve Kürekkemiği Ağrısı: Boyun fıtığı, omuz ve kürek kemiği bölgesine yayılan şiddetli ağrılara yol açabilir.
- Kollarda Ağrı, Uyuşma ve Karıncalanma: Boyun fıtığı, sinir köklerine baskı yaparsa, kollarda ağrı, uyuşma ve karıncalanma hissi oluşabilir. Bu belirtiler boyundan başlayarak omuza, kolun dış yüzeyine ve hatta el ve parmaklara kadar yayılabilir.
- Baş Dönmesi ve Sersemlik Hissi: Boyun fıtığı, omuriliğe veya vertebral arterlere baskı yaparsa, baş dönmesi ve sersemlik hissi oluşabilir.
- Kuvvet Kaybı: Sinir köklerine baskı yaparak kollardaki kas gücünü azaltabilir ve kuvvet kaybına neden olabilir.
- Boyun ve Kolların Hareket Kısıtlılığı: Boyun fıtığı olan kişiler, boyun ve kolların hareketlerinde kısıtlılık ve ağrı yaşayabilirler.
Boyun fıtığı belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve bazı durumlarda belirtiler hafif olabilirken, bazılarında şiddetli ağrı ve kısıtlamalara neden olabilir. Belirtiler belirli bir süreden uzun sürerse veya şiddetli ise bir doktora danışmak önemlidir, çünkü doğru teşhis ve tedavi ile boyun fıtığının etkileri azaltılabilir.
Boyun Fıtığı Tanısı Nasıl Koyulur?
Boyun fıtığı tanısı, bir doktor tarafından yapılan fizik muayene, hastanın semptomlarına yönelik detaylı sorgulama ve görüntüleme testleri ile konur. İşte boyun fıtığı tanısı için kullanılan yaygın yöntemler:
- Fizik Muayene: Doktor, boyun bölgesindeki ağrı ve diğer semptomlar hakkında hastayı detaylı olarak sorgular. Boyun hareketlerini ve kas gücünü değerlendirebilir ve sinir sistemini incelemek için nörolojik muayene yapabilir.
- Hastanın Şikayetleri ve Semptomları: Hastanın başvurduğu semptomlar, ağrının yoğunluğu ve yaygınlığı, kollarındaki uyuşma veya karıncalanma gibi detaylar doktorun tanı koymasında önemli ipuçları sağlar.
- Görüntüleme Testleri:
- Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): MRG, omurga ve omurilik disklerinin ve çevre dokuların ayrıntılı bir görüntüsünü sağlar. Boyun fıtığı tanısında en yaygın kullanılan yöntemdir. MRG, fıtıklaşan diskleri, omurilik ve sinir köklerinin sıkışıp sıkışmadığını ve ne kadar etkilendiğini tespit etmeye yardımcı olur.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT taraması, omurgadaki kemik yapıları ve diskleri detaylı bir şekilde gösterir. MRG kadar ayrıntılı olmayabilir, ancak bazı durumlarda ek bilgi sağlamak için kullanılabilir.
- Röntgen: Röntgen çekimleri, omurgadaki kemik yapıları ve omurlar arasındaki mesafeyi gösterir. Ancak fıtıklaşan diskleri ve sinirleri doğrudan göstermede MRG kadar etkili değildir.
- EMG veya elektromiyograf: Sinir ve çizgili kasların elektrik potansiyelinin incelenmesine dayanan bir nörolojik tetkik yöntemidir. Disk herniasyonunun bası yaptığı sinir / sinirlerdeki hasar düzeyinin saptanmasını sağlar.
Tanı, hastanın semptomları ve fizik muayene bulguları ile görüntüleme testleri sonucunda bir araya getirilir. Tanı konulduktan sonra, uygun tedavi planı belirlenir. Eğer boyun ağrısı, kol ağrısı, kuvvet kaybı veya diğer semptomlar uzun süre devam ederse veya ciddi rahatsızlık yaratırsa, bir doktora danışmak önemlidir. Erken tanı ve tedavi, boyun fıtığından kaynaklanan rahatsızlık ve etkilerin azaltılmasına yardımcı olabilir.
Boyunfıtığı Nasıl Tedavi Edilir?
Boyun fıtığı tedavisi, fıtığın ciddiyetine, semptomların şiddetine, hastanın genel sağlık durumuna ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir. Tedavi genellikle konservatif yöntemlerle başlar ve çoğu durumda hastaların belirtileri düzelir. İlerlemiş veya şiddetli durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. İşte boyun fıtığı tedavi yöntemleri:
- Dinlenme ve Aktivite Değişikliği: Fıtık şiddetliyse, hastalara dinlenmeleri ve boyun bölgesine aşırı yük bindiren aktivitelerden kaçınmaları önerilir. Dinlenme, iyileşme sürecine katkıda bulunabilir.
- İlaç Tedavisi: Ağrı ve iltihaplanmayı hafifletmek için anti-inflamatuar ilaçlar (nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar – NSAID’ler) kullanılabilir. Ağrı kesiciler ve kas gevşeticiler de doktor tarafından önerilebilir.
- Fizik Tedavi ve Egzersiz: Fizyoterapistler, boyun fıtığı olan hastalara özel fizik tedavi teknikleri ve egzersiz programları uygulayarak ağrıyı azaltmaya, boyun kaslarını güçlendirmeye ve hareket kabiliyetini geliştirmeye yardımcı olabilirler.
- Epidural Steroid Enjeksiyonları: Doktorlar, belirgin sinir ağrısı olan hastalarda iltihaplı dokulara doğrudan kortikosteroid enjeksiyonları yapabilirler. Bu enjeksiyonlar, sinir köklerine etki eden iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir.
- Boyun Boyunca Çekme (Traksiyon): Bazı durumlarda, boyun çekme yöntemi (traksiyon) kullanılarak omurga ve diskler arasındaki mesafe açılmaya çalışılır. Bu, disklerin basıncını azaltmaya ve sinirlere baskıyı hafifletmeye yardımcı olabilir.
- Cerrahi Müdahale: Boyun fıtığında uygulanan ameliyat yöntemleri, fıtığın ciddiyetine, fıtığın konumuna ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir. Ameliyat, genellikle konservatif tedavi yöntemlerinin etkisiz olduğu veya semptomların şiddetli olduğu durumlarda düşünülmektedir. İşte boyun fıtığı ameliyatında yaygın olarak kullanılan bazı yöntemler:
- Anterior Servikal Mikrodiskektomi ve Füzyon (ACDF): Mikrodiskektomi, boyun fıtığı ameliyatlarında en sık kullanılan ve minimal invaziv bir yöntemdir. Bu yöntemde, boyun bölgesindeki fıtıklaşmış diskin cerrahi olarak çıkarılması amaçlanır. Mikrodiskektomi, mikroskop altında yapılan küçük bir kesiden girerek gerçekleştirilir. Ameliyatın minimal invaziv olması, hastaların iyileşme sürecini hızlandırır ve riskleri azaltır. Füzyon, iki veya daha fazla omurun birleştirilmesiyle omurganın stabilitesini sağlamayı hedefler. Bu amaçla intervertebral diski alınan iki boyun omuru arasına cage (kafes) adı verilen tıbbi bir materyal veya kemik koyulur. Dünyada en sık uygulanan cerrahi teknik budur ve başarı oranı oldukça yüksektir.
- Posterior Servikal Diskektomi: Bu yöntemde, boyun arka tarafından yapılan bir kesiden girilerek fıtıklaşan diskin çıkarılması amaçlanır. Bu yöntemde omurların birleştirilmesi gerekmez.
- Servikal Disk Arthroplasti: Bu yöntemde, fıtıklaşan diskin tamamen çıkarılması yerine, disk yerinde bırakılır ve boyun bölgesine yapay bir disk takılmasıyla desteklenir. Bu yöntem, boyun omurlarında hareketin korunmasına yardımcı olur.
- Endoskopik Diskektomi: Endoskopik diskektomi, minimal invaziv bir yöntem olup, küçük kesiler kullanılarak gerçekleştirilir. Endoskop yardımıyla boyun bölgesindeki fıtıklaşan diskin çıkarılması amaçlanır.
Ameliyat yöntemi, fıtığın durumuna, hastanın genel sağlık durumuna ve cerrahın deneyimine bağlı olarak belirlenir. Ameliyat sonrası iyileşme süreci, hastanın durumuna ve uygulanan yönteme bağlı olarak değişebilir. Ameliyat öncesinde ve sonrasında doktorun talimatlarına uyum göstermek ve fizik tedavi sürecini takip etmek önemlidir. Boyun fıtığı ameliyatı sonrası komplikasyon riskini en aza indirmek için doktorun önerilerine dikkat etmek büyük önem taşır.
Tedavi yaklaşımı her hasta için özelleştirilmelidir. Doktor, hastanın durumunu değerlendirecek ve en uygun tedavi planını belirleyecektir. Boyun fıtığı tedavisinde erken müdahale, genellikle daha iyi sonuçlar alınmasına yardımcı olur. Ayrıca, boyun fıtığını önlemek için doğru duruş, düzenli egzersiz yapmak ve boyun bölgesinde aşırı stres ve zorlayıcı aktivitelerden kaçınmak önemlidir.
Boyun Fıtığı Ameliyatı Sonrası Neler Dikkat Etmek Gerekir?
Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar vardır. Bunlar ameliyatın başarıyla sonuçlanması, iyileşme sürecinin hızlanması ve komplikasyon riskinin azaltılması için önemlidir. İşte boyun fıtığı ameliyatı sonrasında dikkat edilmesi gerekenler:
- Doktorun Talimatlarına Uygun Olarak Hareket Etmek: Ameliyat sonrası, doktorunuzun size verdiği talimatlara uygun olarak hareket etmeniz önemlidir. Hareket etme, oturma, yatma ve kalkma gibi aktivitelerde doktorunuzun önerdiği şekilde davranmalısınız.
- Yara Bakımı: Ameliyat bölgesindeki yaranın doğru bir şekilde iyileşmesi için doktorunuzun önerdiği şekilde yara bakımını yapmanız gerekmektedir. Yara yerini temiz ve kuru tutmak ve pansumanları düzenli olarak değiştirmek önemlidir.
- Ağır Yük Kaldırmamak: Ameliyat sonrasında bir süre ağır yük kaldırmaktan kaçınmak önemlidir. Ağır yük kaldırmak, omurga ve boyun bölgesine zarar verebilir.
- Fizik Tedavi ve Egzersiz Programına Uyum Sağlamak: Doktorunuzun yönlendirdiği fizik tedavi ve egzersiz programını düzenli olarak uygulamak, boyun kaslarını güçlendirmeye ve esnekliği artırmaya yardımcı olabilir.
- İlaç Kullanımı: Doktorunuzun reçete ettiği ilaçları düzenli olarak kullanmak ve dozlarını aksatmamak önemlidir. Ağrı kesiciler ve anti-inflamatuar ilaçlar ameliyat sonrası dönemde rahatlamaya yardımcı olabilir.
- Hareket Etme ve Aktif Kalma: Ameliyat sonrasında yatağa uzun süre bağlı kalmak, kasların zayıflamasına ve kan dolaşımının yavaşlamasına neden olabilir. Dolayısıyla, doktorunuzun onayı doğrultusunda, ameliyat sonrası hareket etme ve aktivite düzeyini artırma konusunda adımlar atmak önemlidir.
- Sigara ve Alkol Kullanımından Kaçınma: Sigara içmek ve alkol kullanmak, iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir. Ameliyat sonrasında sigara içmekten ve alkol kullanmaktan kaçınmak önemlidir.
- Düzenli Kontroller ve Takip: Ameliyat sonrası düzenli olarak doktorunuzun kontrolüne gitmek ve gerekli kontrolleri yaptırmak önemlidir. Doktorunuzun direktiflerine uyum sağlayarak iyileşme sürecinizi takip etmek ve gereken önlemleri almak önemlidir.
Ameliyat sonrası dikkat edilmesi gereken bu önemli noktalara uyum sağlamak, iyileşme sürecini destekleyerek daha hızlı ve etkili bir şekilde sağlıklı bir duruma kavuşmanıza yardımcı olacaktır.
