Normal Basınçlı Hidrosefali Nedir?
Normal basınçlı hidrosefali (NBH), beynin içerisinde beyin omurilik sıvısının (BOS) normalden daha fazla biriktiği bir durumdur. Ancak, diğer hidrosefali türlerinden farklı olarak, NBH’de beyin omurilik sıvısının basıncı normal düzeylerde kalır. Bu nedenle, NBH “normal basınçlı” olarak adlandırılır.
NBH, genellikle orta yaşlı ve yaşlı yetişkinlerde görülür ve genellikle altta yatan nedeni tam olarak belirlenemez. NBH’nin altta yatan nedeni net olarak bilinmemekle birlikte, bazı faktörlerin bu durumun gelişiminde rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bu faktörler arasında beyin omurilik sıvısı dolaşımının bozulması, beyin omurilik sıvısının emiliminin azalması ve beyin dokusunda bazı değişiklikler yer alabilir.
Normal Basınçlı Hidrosefalinin Belirtileri Nelerdir?
NBH’nin belirtileri, hidrosefalinin diğer türlerine benzer olabilir ve genellikle üç ana semptom üçlemesi ile tanımlanır:
- Yürüme güçlüğü (Ataksi): Koordinasyon kaybı, yavaş, titrek ve dengesiz yürüme tarzıdır. Kişi yürürken dengesini sağlamakta zorlanabilir.
- İdrar İnkontinansı: Hastalarda ani ve istemsiz idrar kaçırma olabilir. İdrarını tutmada güçlük yaşayabilirler.
- Bilişsel Bozukluklar: Hafıza sorunları, dikkat eksikliği, konsantrasyon güçlüğü ve zihinsel işlevlerde azalma gibi bilişsel sorunlar görülebilir.
Normal Basınçlı Hidrosefali Tanısı Nasıl Koyulur?
Normal basınçlı hidrosefali (NBH) tanısı, hastanın klinik öyküsü, semptomları, fizik muayene bulguları ve görüntüleme testleri ile konulur. NBH tanısı koymak için aşağıdaki adımlar izlenir:
- Klinik Değerlendirme: Hastanın semptomları ve şikayetleri dikkatlice incelenir. NBH’nin üç ana semptomu olan yürüme güçlüğü (ataksi), idrar inkontinansı ve bilişsel bozukluklar gözlemlenir.
- Fizik Muayene: Nörolojik muayene yapılır ve refleksler, kas gücü, denge ve koordinasyon gibi nörolojik işlevler değerlendirilir. NBH’nin fizik muayenesi, diğer nörolojik durumlarla karışabileceğinden dikkatlice yapılmalıdır.
- Beyin Görüntüleme: NBH tanısı, beyin omurilik sıvısının birikimi nedeniyle beyin ventriküllerinin genişlemesi ile teşhis edilir. Görüntüleme için Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG) veya Bilgisayarlı Tomografi (BT) kullanılabilir. Bu görüntüleme yöntemleri, beyin ventriküllerinin genişlemesini ve beyin omurilik sıvısı birikimini gösterir. Ayrıca, görüntüleme ile altta yatan diğer nedenlerin dışlanması da önemlidir.
- Lomber Ponksiyon (Beyin Omurilik Sıvısı Örneği Alma): NBH tanısını doğrulamak için bazen lomber ponksiyon yapılabilir. Bu işlemde, bel bölgesine yerleştirilen bir iğne ile beyin omurilik sıvısı örneği alınır ve basıncı ölçülür. Beyin omurilik sıvısı basıncı normal düzeyde olduğunda bile, NBH’de tipik beyin omurilik sıvısı özellikleri saptanabilir.
Lomber Ponksiyon’un tanı yanında cerrahi uygulanıp uygulanmayacağına karar vermekteki değeri de oldukça büyüktür. Beyin omurilik sıvısı alma işlemi aynı zamanda Beyin Omurilik Sıvısı’nın basıncının da düşmesini sağlar. Bu işlemden sonra hastalarda klinik belirtilerin düzeldiği gözlenirse bunun uygulanacak cerrahi tedavinin başarılı olacağının göstergesi de olduğu genel kabül görmekte olan bir yaklaşımdır.
Tanı, yukarıda bahsedilen adımların kombinasyonu ile konur. NBH’nin tanısını koymak bazen zor olabilir, çünkü semptomları diğer nörolojik durumlarla karışabilir. Bu nedenle, tanıyı koymak için deneyimli bir nöroloji uzmanı veya nöroşirurji uzmanı tarafından yapılan detaylı bir değerlendirme önemlidir.
Normal Basınçlı Hidrosefali Nasıl Tedavi Edilir?
Normal basınçlı hidrosefali (NBH) tedavisi genellikle beyin omurilik sıvısının normal dolaşımını sağlamak amacıyla cerrahi yöntemler içerir. NBH tedavisi, semptomların şiddetine, hastanın yaşına ve genel sağlık durumuna göre kişiye özel olarak planlanır. NBH tedavi yöntemleri şunlardır:
- Ventrikülo-Peritoneal Şant Cerrahisi: Şant cerrahisi, NBH’nin tedavisinde en yaygın kullanılan yöntemdir. Bu işlemde, beyin omurilik sıvısını normal bir şekilde dolaşımını sağlamak için ince bir tüp (şant) beyin ventriküllerinden veya beyin omurilik sıvısının biriktiği bölgeden başka bir boşluğa (karın boşluğu, kalp zarı veya akciğer zarı gibi) yönlendirilir. Şant sistemi, fazla beyin omurilik sıvısının beyinden uzaklaştırılmasına yardımcı olur ve beyin ventriküllerinin normal boyutlarına dönmesine ve basıncın azalmasına katkı sağlar.
- Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi: Endoskopik üçüncü ventrikülostomi, NBH’nin altta yatan nedeni ventriküler sistemin normal dolaşımının engellenmesiyle ilişkilidir. Bu yöntemde, endoskopik bir cihaz kullanılarak beyin ventriküllerine veya üçüncü ventriküle yönlendirilen bir delik açılır. Bu delik, beyin omurilik sıvısının doğrudan bir ventrikülden diğerine akmasına izin verir ve normal sıvı dolaşımını restore eder.
- 3. Semptomatik Tedavi: Bazı durumlarda, NBH semptomlarına yönelik semptomatik tedaviler uygulanabilir. Örneğin, yürüme güçlüğü ve denge sorunları fizik tedavi ve rehabilitasyonla yönetilebilir. İdrar inkontinansı için uygun ilaçlar veya tedaviler kullanılabilir. Bilişsel bozukluklar için bilişsel terapi ve destekleyici tedaviler düşünülebilir.
NBH tedavisi erken dönemde başlatılırsa ve uygun şekilde yönetilirse, hastalarda semptomlarda iyileşme gözlemlenebilir ve yaşam kalitesi önemli ölçüde artabilir. Tedavi sonrasında hastaların düzenli takip edilmesi ve ilgili sağlık uzmanları ile işbirliği içinde olunması önemlidir. NBH tedavisi, hastanın özelleştirilmiş ihtiyaçlarına uygun olarak planlandığından, tedavi sürecinde hasta ve ailesi ile birlikte karar verme süreci önemlidir.
